Birkaç gün önce akşamüzeri Kızılay’dan belediye otobüsü ile eve dönerken herzamanki gibi ayakta dikilip duruyor, yolculuğun bir an önce sona ermesini diliyorken yanımdaki iki gencin bir soru kitapçığından işaretledikleri şıkları birbirlerine aktardıklarını gördüm. Onlarla sohbet etmek istedim. Üniversiteyi bitirmiş KPSS deneme sınavına girmişlerdi. Birine sordum:
— Kitap okur musun?
— Valla amca okuyorum diyemem. İş güçten vakit de olmuyor.
Arkadaşının durumu da aynıydı. Nereli olduklarını sordum. Biri Kayserili, diğeri Adanalı idi.
Kayserili olan Avşarlardanmış. Dadaloğlu’nun adını duymuştu. Onun bir Avşar olduğunu biliyordu.
— Herhangi bir şiiri aklında mı?
—Şiiri değil de bir türkü var “Ferman Padışah’ın dağlar bizimdir” diyor. Ben onu sevmiyorum. Çünkü devlete karşı.
— Muhteşem Yüzyıl’ı izliyor musun?
— Hayır, Bir iki bakmıştım. Padışahımızı yanlış gösteriyorlar.
Öteki arkadaşı da Adanalı Karacaoğlan’dan hiç şiir okumamıştı.
— Siz okumayla arası olmayan klasik birer Türk’sünüz anlaşılan, dedim.
Kabul ettiler. Onlara okumanın insana ne gibi yararlar sağlayacağını anlattım. İnsanların bütün bilim, teknik, sanat birkimi kitaplara geçmişti ve biz onları okuyarak kendimizi yetiştirmeliydik. Sonra Kayseriliye Dadaloğlu’nun şiirlerini içeren kitabı, Adanalıya da Karacaoğlan kitabını alıp mutlaka okumalarını söyledim. Sözlerimi tutarlar mı bilmem ama gene de söylemekte yarar var. Bu görev aslında anne babalarının, hadi olmadı öğretmenlerinin görevi idi. Neyse geçmiş olsun!
*
18 Şubat tarihli yazımda 1970’li yıllarda hangi kitapların okunduğuna örnek olarak benim İzmir ve Ankara sıkıyönetim komutanlıkları cezaevinde yargılanırken 12.5 aylık bir süre içinde okuduğum kitapların listesini yayımlamıştım. Daha çok edebiyat eserlerini içeren bir listeydi. Şimdi de Haziran 1972-Nisan 1974 tarihleri arasındaki 22 ay içinde okuyup bunun için tutuğum defterlere eleştirel birer özetlerini yaptığım kitapların listesini yayımlıyorum. Bunlar yakın tarihe yönelmenin işanetlerini de veriyorlar.
1. Sanat ve Edebiyat: Lenin
2. Zabata-Meksikada Köylü Devrimi: Robert P. Millon
3. Solun 94 Yılı 1871-1965: Aclan Sayılgan
4. Ölüm Gemisi: B. Traven
5. Anılar ve Düşünceler, Mareşal Jukov
6. Sovyet Devlet Arşivi Gizli Belgelerinde Anadolu’nun Taksimi Planı: E.E. Adamof
7. Nutuk Makinesi-Az Gittik Uz Gittik: Aziz Nesin
8. Millî Mücadelede Adapazarı Bolu Düzce Hendek ve Yönesi Ayaklanmaları: Süreyya Şehidoğlu
9. Erzurum Kongresi: Mahmut Goloğlu
10. Sivas Kongresi: Mahmut Goloğlu
11. İttihat ve Terakki: Feroz Ahmad
12. İnsanlar Uyanıyor: Aziz Nesin
13. Ayaktakımı Arasında: Maksim Gorki
14. Yaşanmış Hikâyeler: Maksim Gorki
15. Murtaza: Orhan Kemal
16. Tahran Yalta Postdam Konferansları: Türkçesi Sinan Yazıcı
17. Cemile: Orhan Kemal
18. Kendi Bir Karış Sakalı Üc Karış: İbrahim Zeki Burdurlu
19. Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa: Şevket Süreyya Aydemir
20. Türk’ün Ateşle İmtihanı: H. Edip Adıvar
21. Halkın Ekmeği: Bertolt Brehcht
22. Foma: Maksim Gorki
23. Martı: Çehov
24. Millî Mücadelede Hıyanet Yarışı: Kenan Esengin
25. Düzce Bolu İsyanları: Rüknü Özkök
26. Sayılarla Vaziyet ve Manzarai Umumiye: Tevfik Çavdar
27. Oblomov: İvan Gonçarov
28. Celali İsyanları (1550-1603): Mustafa Akdağ
29. Soruşturma: Peter Weis
30. Kahraman Asker Şvayk: Jaraslov Haşek
31. Nasıl Yapmalı I: N. G. Çernişevski
32. Çakırcalı Efe: Yaşar Kemal
33. İkinci Adam: Şevket Süreyya Aydemir
34. Politikada 45 Yıl: Yakup Kadri Karaosmanoğlu
35. Türkiye’de Siyasi Partilerin Sosyal Temelleri: Muzaffer Sencer
36. Silah Arkadaşları: Konstantin Simanof
37. Salozun Mavalı: Peter Weis
38. 1927 Senesinin En Güzel Hikâyeleri: Resimli Ay Mecmuası
39. Kuşatma: Firuzan
40. Havaalanı: Arthur Hailey
41. Altıncı Koğuş: Anton Çehov
42. Sonsuz Topraklar: Jorge Amado
43. Ege’den: Halikarnas Balıkçısı
44. Kurt Kanunu: Kemal Tahir
45. Topal Karganın Hatıraları: Pitigirilli
46. Âdemoğlu Nerdeydin: Henrich Böll
47. Göl İnsanları: Kemal Tahir
48. Sağırdere: Kemal Tahir
49. Körduman: Kemal Tahir
50. Antikacı Dükkânı: Charles Dickens
51. Yediçınar Yaylası: Kemal Tahir
52. Köyün Kamburu: Kemal Tahir
53. Kısa Dünya Edebiyatı Tarihi: Richard Alcock
54. Aşk Rüyası: Maksim Gorki
55. Demirciler Çarşısı Cinayeti: Yaşar Kemal
56. Azap Ortakları: Erol Toy
57. Paris Düşerken: İlya Ehrenburg
58. Çamasan: Demirtaş Ceyhun
59. Artamanovlar: Maksim Gorki
60. Ölü Ordunun Generali: İsmail Kadare
61. Benden Selam Söyle Anadolu’ya: Attila Tokatlı
62. Odessa: Fredericc Forsyth
